FONOLOJI EDE YORUBA

OSE KINNI

AKORI EKO: FONOLOJI EDE YORUBA

Fonoloji ni imo eto amulo iro lapapo. Eko ti o je mo bi a se n to iro papo ninu oro ede Yoruba ti oro ede Yoruba si fi yori si gbolohun ede Yoruba ni a n pen i fonoloji.

Iro Faweli: Eyi ni awon iro ti a maa n gbe jade nigba ti ko si idiwo fun eemi ti o n ti inu edo foro oo. Orisii iro faweli meji ni o wa ninu ede Yoruba, awon ni:

Iro faweli airanmupe: a, e, ȩ, i, o, ǫ, u

Iro faweli aranmupe: an, en, in, on, un

Iro Konsonanti ede Yoruba: b, d, f, g, gb, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, w, y

Iro Ohun: orisii meta ni iro ohun ede Yoruba, awon ni: 

1. Iro ohun oke         /    (mi)
2. Iro ohun aarin        —    (re)
3. Iro ohun isale          \    (do)

Apeere amulo iro ede Yoruba pelu ami ohun lori:

1. Igbaale
2. Agbalagba
3. Omoboriola

Ise Asetilewa

ASA ISINKU NI ILE YORUBA

Isinku ni eye ikeyin ti a se fun oku. Ni ile Yoruba, ayeye isinku agba je ohun Pataki ti o fese mule ni awujo awon Yoruba paapaa ti o ba je agbalagba ti o fi owo rori ku.

Inawo ati ipalemo oku maa n po fun awon molebi ati ana oku. Gbogbo molebi oku ti o wan i irinajo ati ti itosi ni won gbodo peju pese si ibi isinku naa. 

Igbese Isinku ni ilu Yoruba

1. Itufo ikede
2. Ile oku gbigbe
3. Wiwe oku
4. Oku tite
5. Oku sinsin
6. Igbalejo

Iranse olodumare ni iku je. Oun ni Adebola maa n ran lati mu eniyan ti akoko to da ba to lo si orun. Awon Yoruba gbagbo wipe gbese ni iku, ko si eda ti ko ni san-an. Won ni “Aye” ni oja orun ni ile. Irinajo ni awon Yoruba ka iku si. Idi niyi ti won fi maa n sin awon nkan jije, mimu aso ati bata mo oku agba ki o le ri nkan lo ni irinajo aye. Awon oba ni ile Yoruba tile maa n ni abobak ti yoo maa ran-an lowo ni ona orun.

Ise Asetilewa

1. Eni ti ara san pa
2. Eni ti o pokunsi
3. Oku abuke
4. Oku aboyun
5. Oku onigbese