Akoto ede yoruba ode-oni
OSE KARUN-UN
EKA ISEl LITIRESO
AKOLE ISE: Akoto ode-oni
Akoto ni ona ti a n gba ko ede Yoruba ni ona ti o bojumu ju ti ateyinwa lo.
Alaye lori akoto ode-oni
Ede Yoruba di kiko sile ni odun 1842
Pelu iranlowo awon ajihinrere ijo siemesi bisobu Samueli Ajayi crowther ati Henry Townsend.
Ile ijosin metodiisi, katoliki ati CMS se ipade lori akoto ede Yoruba ni odun 1875 – 1974
Abajade ipade won nia n lo ninu ede Yoruba titi di oni.
Iwonba iro ti a ba pe ni ki a se akosile re.
Apeere sipeli atijo ati sipeli tuntun
SIPELI ATIJO SIPELI TUNTUN
Aiye Aye
Aiya Aya
Eiye Eye
Yio Yoo
Pepeiye Pepeye
Eiyele Eyele
Enia Eniyan
Okorin Okunrin
Obirin Obinrin
Onje Ouje
Shola Sola
Shango Sango
Oshogbo Osogbo
Ilesha Ilesa
Shagamu Sagamu
Offa Ofa
Ebute metta Ebute-meta
Shade Sade
Ottun Otun
Iddo Ido
Akiyesi:- A ko gbodo ko konsonati meeji po ninu ede Yoruba. Ba kan naa, awon oro tabi iro ti a ko pe jade lenu yiyo ni a oo yo won
AKA ISE: ASA
AKOLE ISE: Ikini II – Akoko
Asa Ikini sa Pataki ni ile Yoruba.
Idi niyi ti won fi n pe won ni “Omo Kaaro – o-o – jiire”.
Ori ikunle ni omo obinrin yo wa ti omo okunrin yoo si dobale gbalaja ti won ba n ki agba.
Oniruuru ikini ni ile Yoruba.
AKOKO IKINI IDAHUN
Ni aaro E kaaro O o
E-e-jiire bi? Oo
Se alaafia ni aji Adupe
Osan E kaasan Oo
Irole E kuurole Oo
Oru E ku aajin Oo
Ni akoko Ojo E ku ojo O o
Ni akoko Oye E ku oye O o
Ni akoko Iyan E ku aheje kiri o Olorun a yo wa
Alaboun Asokale aanfani o O o
Eni to bimo E ku owo lomi Ire a kari
E ku ewu omo oo
Agbe Aroko bodun de o Ase
Babalawo Aborun boye Amin
Aboye bo sise
Aweko oko a refoo, ogun a pana mo Amin o
Osise ijoba Oko obako ni sa yin lese Ase
Onidiri Oju gboro ooya a ya
E ku ewa
Oba Kabiyesi Oba yoo ju irukere
Alase Igba keji orisa Iranse oba yoo dahun pe;
Ki ade pe lori “Oba n ki o”
Ki bata pe lese
Awon ti won n taayo Mo kota mo kope Ota n je, ope ko gbodo fohun
Oloja Aje a wo gba o Ase
EKA ISE: LITIRESO
AKOLE ISE: LITIRESO ALOHUN TO JE MO ASEYE.
Litrreso alohun ni litireso ti a fi ohun enu gbe jade ti a jogun lati odo awon babanla wa.
Apeere litireso alohun ajemayeye ni
i Ekun Iyawo
ii rara
ii Bolojo
iv Apepe
v Dadakuada abbl
Ekun iyawo gege bi litireso alohun ayeye
Ekun Iyawo je ewi ti omo binrin ti n lo si ile oko maa n sun lojo igbe yawo.
Koko inu ewi ekun iyawo
- O n je ki a mo riri itoju ti awon obi re se lori re lati igba ewe.
- O wa fun idagbere fun ebi ati ara
- O wa fun omobinrin lati bere imoran lodo obi
- O wa fun eko fun awon wundia to ku lati pa ara won mo dojo igbeyawo
Agbegbe ti ekun iyawo ti n waye,
i Ilu iseyin
ii Ilu Ikirun
iii Ilu Osogbo
iv Ilu Oyo Alaafin
v Ilu Ogbomoso abbl
Rara gege bi litireso alohun Ajemayeye
- Rara je litireso alohun atigbadegba lawujo Yoruba.
- Awon obinrin ile ti won mo itupale oriki orisun oko ni won maa nfi rara sisu pon oko won le.
- Akoko ayeye bii ifinijoye igbeyawo, isomoloruko, isile abbl ni awon asurara maa n sun rara ju lati fi ki awon eniyan ja-n-kan lawujo.
- Asun rara le je Okunrin tabi obinrin
Agbegbe ti awon asurara wopo jusi,
I Ede v Oyo Alaafin
ii Ikirun vi Iseyin
iii Ogbomoso vii Ibadan abbl
iv Osogbo
Bolojo gege bi litireso alohun ajemayeye
- Awon omokunrin yewa ni o n sabe maa n ko bolojo lati fi se aponle, tu asiri ,se efe, soro nipa oro ilu, oro aje abbl.
- Won maa nko bolojo ni ibi ayeye bii, igbeyawo, isomoloruko, oyejije, isile abbl.
Igbelewon:
- Kin ni akoto?
- Ko oro atiji mewaa ki o si ko akoto irufe awon oro bee
- Fun litireso alohun ni oriki
- Ko litireso alohun ajemayeye marun un ki o si salaye
Ise asetilewa: ko apeere ewi ekun iyawo kan lati fi han pe obinrin ti o n lo ile oko ni o maa n sun ekun iyawo lati fi moriri awon obi re.
