Silebu Ninu Èdè Yorùbá JSS 1 First Term Lesson Notes Week 4
OSE KERIN
EKA ISE: EDE
AKOLE ISE: SILEBU
Silebu ni ege oro ti o kere julo ti eemi le gbe jade leekan soso lai si idiwo. Iye ami ohun ti o jeyo ninu oro kan ni iye silebu iru oro bee.
Ihun oro orusilebu kan le je:
- Faweli nikan – (F)
- Apapo konsonanti ati faweli (KF)
- Konsonanti aranmupe asesilebu (N)
Apeere faweli nikan:
Gbogbo faweli aramupe ati aramupe je ihun oro onisilebu kan:
- a, e, i, o, u
- an, en, in, on, un
Lilo won:
- Mo-ra-a (silebu kan ni “a, i, on, ati un”)
- Mo-ri-i
- Tolu mo-on
- Baba-fun-un
Apeere apapo konsonanti ati faweli (KF):
- Lo – KF
- Je – KF
- Sun – KF
- Fe – KF
- Gba – KF
- Ta – KF
- Ge – KF
- Ke – KF
- Ra – KF
- Ran – KF
EKA ISE: ASA
AKOLE ISE: Ikini ni aarin eya Yoruba, ounje won ati bi won se n se won
Asa ikini je okan lara iwa omoluabi. O je iwa ti a gbodo ba lowo omo ti a bi, ti a ko ti o si gba eko rere dandan ni ki omokurin dobale gbalaja ki omobirin si wa lori ikunle ti won ba n ki agba.
Ikini ni aarin eya Yoruba:
Ede Ajumolo
- Ede Adugbo
- Ilu
- E kaa-aro – Wen kaaaro (Ijebu)
- Nkoo Oro – Ekiti
- In kuo u ro o – Ilesa
- O koo ri ro – Akoko
- E kaaro – Ife
Apeere miran:
- Alangbaa ti wo le – Oyo
- Olo do gba ti ole – Ijesa
- Ijon gba ti wo le – Ijebu
Ounje eya Yoruba:
Ouje je ohunkohun ti eniyan tabi eranko n je tabi mu ti o si n sara lore. Orisirisi awon agbegbe ni ile Yoruba ni o ni iru ounje ti won feran.
- Ondo ati Ekiti – Iyan
- Ijebu – Ikokore
- Egba – Laafu
- Ibadan – Oka/amola
Ona ti a n gba se awon ounje ni ile Yoruba:
- Ewa:
- Won a sa ewa
- Won a gbe omi ka ori ina
- Bi omi ba ho, won a da ewa sii
- Won a re alubosa sii
- Bi ewa ba ti fe jinna, won a fi ata lilo epo ati iyo sii
- Leyin ti o ba ti jinna, o ti di jije
- Oole / Moin Moin:
- Won a bo eepo ewa kuro
- Won a lo ewa pelu ata ati alubosa
- Won a pon ewa sinu ewe
- Won a gbe e kana
- Bi o ba jina, o di jije
- Akara:
- Won a bo ewa
- Won a lo ewa pelu ata
- Won a gbe epo kana
- Won a re alubosa si ewa lilo
- Won a da ewa lilo die die sinu epo gbigba
- Bi o ba din tan, o di jije
- Isu Sise:
- Won a bo eepo ara isu danu
- Won a gee si wewe
- Won a gbe ekana pelu omi
- Won a fi iyo sii, won a si de ikoko naa
- Bi o ba jina, o jije
- Iyan:
- Won a be isu
- Won a gee si wewe
- Won a da isu si ori ina pelu omi ninu re
- Won kii fi iyo si bi isu jije
- Bi o ba jinna, won a gun ninu odo
- Leyin eyi, won a fi obe ti o wu won jee
- Asaro:
- Won a be epo isu danu
- Won a gee si wewe
- Won a gbe omi lena
- Won a da eroja bi ata, epo, eja, iyo, ede alubosa abbl sinu re
- Bi omi ba ti ho, won a da isu sii
- Won a roo po
- Bi o ba jinna, o di jije
Igbelewon:
- Fun ounje ni oriki.
- Ko eya Yoruba merin ki o si ko ounje ti won feran ju.
- Kin ni silebu?
- Ko ihun silebu pelu apeere meji meji.
Ise asetilewa: Bawo ni a se n se ekuru ati obe gbegiri nin ile Yoruba.