ISEDA ORO ORUKO

Subject : Yoruba

 

Class : Jss 2

 

Term : Third  Term

 

Week : Week 5

 

Topic :

 

OSE KARUN-UN

EDE

ISEDA ORO ORUKO

APETUNPE

(a)        Igba, asiko ati onka ni awon oro oruko ti a n seda bayii maa n ba lo ju.

Apeere:-

Osu      +          osu       =          osoosun

Odun   +          Odun   =          Odoodun

Orun    +          Orun    =          Oroorun

Egbe    +          egbe     =          Egbeegbe

Mejo    +          mejo    =          Mejeejo

 

(b)    A maa n se apetupe oro ise ati oro oruko nipa sise isunki oro oruko ati oro ise naa.

Oro ise             Oro oruko        Isunki              Oro oruko ti a seda

Da                  eran              daran               darandaran

Wo                 ile                 wole                wolewole

Gbe              omo                gbomo             gbomogbomo

Ko                  ile                 kole                 kolekole

Je                    eyin              jeyin                jeyinjeyin

A maa n lo afomo aarin pelu apetunpe oro oruko. Awon weren afomo aarin ni “ki, ku, de, ri. Apeere:-

Oro oruko        Afomo aarin               Apetunpe oro              Oro oruko ti a seda

Oruko/Afomoaarin

Eni                   +          ki                     +   eni                           = enikeni

Ile                    +          ki                     +    ile                          = ilekile

Ije                    +          ku                    +    ije                          = ijekuje

Iso                   +          ku                    +   iso                          = isokuso

Ile                    +          ji                      +    ile                          = iledeile

Aye                 +          ri                      +  aye                          = ayeraye

IGBELEWON

Se itupale awon oro wonyi:

Enikeni, ijokijo, jagunjagun, pejapeja, gbomogbomo.

 

 

IWE AKATILEWA

Oyebamiji Mustapha (2002) EKO  EDE YORUBA TITUN  iwe keji (J.S.S.2) University Press oju iwe 37-39 .

1. Y Adewoyin (2004) New Simplified Yoruba L1 iwe keji [J. s. s .2] Copromutt (publishers) Nigeria oju iwe 37-38 Limited.

 

 

ASA

IGBAGBO AWON YORUBA NIPA IYE LEYIN IKU

Iranse Olodumare ni iku je. Oun ni Olodumare n ran lati pa mu eniyan. Gbese ni iku ko si eni ti ko ni ku. Irinajo ni iku si orun. Leyin iku, awon Yoruba gbagbo pe iye wa leyin iku. Awon ohun ti o fi idi re mule ni wonyi:

Odun Eegun: Awon Yoruba gbagbo wi pe egungun je ara orun. Won maa n sin esin egungun fun iranti baba won ti o ti ku.

Asa Isomoloruko: bi baba tabi iya agba ba ku, awon Yoruba maa n so omo won ni oruko bi Babatunde, Yetunde, Yejide lati fi han pe ajinde wa.

Asa Ikini: Paapaa nibi isinku agba, won a ni *baba wa somo* won gbagbo pe eni to ku yoo tun jinde ni orun was aye.

Akudaaya: awon wonyi ni awon ti won ti ku ti won o tun farahan ni ibomiran. Iru awon eeyan bayi ni won gbagbo pe ojo iku won ko I ti I pe. Won le fe iyawo ki won tun bi omo nibo miiran.

IGBELEWON

So oruko marun-un ti o fi han pe iye wa leyin iku

IWE AKATILEWA

Oyebamiji Mustapha (2009) Eko Ede Yoruba Titun iwe keji (J.S.S.2) University Press oju iwe 105-110.

1. Y Adewoyin (2004) New Simplified Yoruba L1 iwe keji [J. s. s .2] Copromutt (publishers) Nigeria Limited oju iwe 53-55

LIT

AWON EWI TI A FI ORO INU WON DA WON MO

AKOONU:     Oriki.

Ofo.

Iyere Ifa.

Awon litireso atenudenu ti a n fi oro inu won won da won mo ni: Oriki, ofo, Iyere Ifa.

ORIKI-ORILE: ni ami ti o n toka idile eniyan kookan to je abinibi omo Yoruba. Awon iran ti a n ki omo Yoruba mo ni (oriki orile): onikoyi, Oluoje, Oko irese, Ajisola, Erin, Onikoyi, Olofa, Ologbin-in, Aresa, Olokun-esin, Alaran-an, Aagberi, Ijamogbo, Olufe, Iloko, Osunlakesan, Ijese. Awon ohun ti a gbo ninu oriki ni: ( orirun iran, irisi iran,esin iran, ise iran, Aleebu.

OFO: Ofo je oro enu ti o ni agbara ase ninu. Oun lo fi igbagbo awon Yoruba ninu agbara oro han. Bi a se le da ofo mo.

Oruko eroja oogun: itun lo ni e fi ohun rere tun mi se

Ifa lo ni e fa mi mora……

Lilo apola:              a ki i…..

Ki i…….

Alaye fun awijare:  Alara se tire, o gun

Ajero se tire o ye….

Awimayhun/ase:     Ohun ta wi fun ogbo

Oun ogbo n gbo…..

Lilo oro ebe:           ela iwori

Ma je n ri abo ota mi…..

IFA: Orunmila ni awon Yoruba n pe ni akerefinsogbon. Awon babalawo ni won n te ifa. Bi a se le da ese ifa mo.

A dia fun

O dia fun

O pawo lekee

Ebo riru

Itan

Ewa ede

IGBELEWON

1. Daruko awon oriki orile marun-un.
2. awon nnkan wo ni a fi maa n da oriki mo?

 

APAPO IGBELEWON

1. Se itupale awon oro wonyi:
2. Enikeni, ijokijo, jagunjagun, pejapeja, gbomogbomo.
3. So oruko marun-un ti o fi han pe iye wa leyin iku
4. Daruko awon oriki orile marun-un.
5. awon nnkan wo ni a fi maa n da oriki mo?

 

ATUNYEWO EKO

1. Ko ilana asa igbeyawo mejo sile.\
2. Salaye awon igbese naa.

 

IWE AKATILEWA

Oyebamiji Mustapha (2006) Eko Ede Yoruba Titun iwe keji (J.S.S.3) University Press oju iwe 44-51.

1. Y Adewoyin (2004) New Simplified Yoruba L1 iwe keji [J. s. s .2] Copromutt (publishers) Nigeria Limited oju iwe 39-43

Egbe Akomolede ati Asa Yoruba (2002) Eko Ede ati Asa Yoruba iwe keji (J.S.S.2) Longman Nig Plc oju iwe 16.

 

ISE ASETILEWA

1. Nipase _____ ni a seda “odoodun” (a) Sise apetunpe oro ise ati oro oruko (b) Sise apejuwe oro oruko (d) Lilo afomo ibere mo oro ise kan.

1. Sise apetunpe oro ise ati oro oruko la fi seda _______ (a) Egbeegbe (b) Oja [d) Arerumaso.
2. Oro oruko maa n sise pelu oro ise ninu iseda oro oruko (a) Beeko (B0 Bee ni (d) ko kan mi.
3. Ewo ninu awon wonyi ni o fi han pe iye wa leyin iku? (a) Romoke (b) Ajagbe (d) kosoko.
4. Inu awon oro wo ni a ti maa n gbo awon oro bi ewe ati egbo? (a) ofo (b) ifa (d) oriki.

APA KEJI

1. Ko oriki ara re sile.
2. Ko oruko meta ti o fi han pe iye wa leyin iku sile