HomeJSS 1YORUBA JSS 1Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ àti Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ Nínú Èdè Yorùbá – Itumọ̀, Iṣẹ́, Àpẹẹrẹ

Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ àti Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ Nínú Èdè Yorùbá – Itumọ̀, Iṣẹ́, Àpẹẹrẹ

Ìṣe Kẹrin – Èdè Yorùbá

Akori: Ìṣe Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ àti Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ Nínú Gbólóhùn

Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ

Ìtumọ̀ Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ:
Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ ni àwọn ọ̀rọ̀ tí a máa ń lo gẹ́gẹ́ bí orúkọ ẹni, ohun, àyè, tàbí ibi kan nínú gbólóhùn.

Ìṣe Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ

  1. Ó lè ṣèéṣe olúwa (subject) nínú gbólóhùn

    • Ayìndé rà aṣọ.
    • Òjó jẹ ẹ̀wà.

  2. Ó lè ṣèéṣe àbò (object) nínú gbólóhùn

    • Mo rà ọkọ̀.
    • Onílù lu ìlù.

  3. Ó lè ṣèéṣe èyàn fún ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ mìíràn

    • Bàbá agbè gé igi.
    • Kúnlé olùkọ̀ ná Yẹmí.

  4. Ó tún lè ṣèéṣe àbò fún ọ̀rọ̀-àtòkun

    • Adé lọ sí ọjà.
    • Èmi lọ bá ní ilé.

Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ

Ìtumọ̀ Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ:
Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ tí a máa ń lo dipo ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ nínú gbólóhùn.

Ìṣe Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ

  1. Ó lè ṣèéṣe olúwa nínú gbólóhùn

    • Mo jẹ ẹ̀bẹ̀.
    • A jẹ ẹ̀bà.

  2. Ó lè ṣèéṣe àbò nínú gbólóhùn

    • Tolu rí mi.
    • Tolu rí wa.

  3. Ó lè ṣèéṣe èyàn nínú gbólóhùn

    • Àṣọ rẹ̀ wu mi.
    • Ìgò gbé ṣẹ̀ wọn.
    • Ilé yín dára.

Ìgbẹ́lẹ̀wọ̀n

  1. Ṣàlàyé ìtumọ̀ Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ àti Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ.
  2. Ṣàlàyé ìṣe Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ méjì àti ìṣe Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ méjì pẹ̀lú àpẹẹrẹ.

Ìṣe Àṣètílẹ̀wá

Yọ isọ̀rí àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá nínú àwọn gbolóhùn wọ̀nyí:

  1. Mo ra ẹ̀pà.
  2. Olùkọ̀ ná mi.
  3. Mo rí gbogbo yín.
  4. Ẹyín rẹ funfun bí ìgbò òwú.
  5. Ilé wa gbayì ó gbéyẹ.

Àkọlé Ìṣe:

Lítíréṣò – Lítíréṣò Àpilẹ̀kọ Òlòrò Gẹ̀ẹ́rẹ̀ tí Ìjọba yàn

Iwe: Ewi Yorùbá Lakọtun fún Ilé-ìwé Sẹ́kándérì Kékeré
Onkọwe: M. A. Olowu àti àwọn àkẹgbẹ̀ rẹ̀

Ìgbẹ́lẹ̀wọ̀n

  1. Ìwé ìtàn àpilẹ̀kọ Òlòrò Gẹ̀ẹ́rẹ̀ wo ni a yàn fún kíkà ní tábìlì yín?
  2. Ta ni onkọwe ìwé náà?

Ìṣe Àṣètílẹ̀wá

Kà ẹ̀dà àpilẹ̀kọ “Ewi Yorùbá Lakọtun” kí o sì dáhùn àwọn ìbéèrè tí a yàn.

  1. Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ jẹ́ ọ̀rọ̀ tí a máa ń lo gẹ́gẹ́ bí ______ nínú gbólóhùn.
    a) Àpèjúwe
    b) Orúkọ ènìyàn, ohun tàbí ibi
    c) Àkóbá
    d) Àmì

  2. Àpẹẹrẹ ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ ni ______.
    a) Jẹun
    b) Ilé
    c) Fọ
    d) Rìn

  3. Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ máa ń ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí olúwa nínú ______.
    a) Àkọlé
    b) Gbólóhùn
    c) Ìwé ìròyìn
    d) Ìwé àṣà

  4. Nígbà míì, ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ tún máa ń ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí ______ nínú gbólóhùn.
    a) Olúwa
    b) Àbò
    c) Èyàn
    d) Gbogbo wọn lókàn

  5. Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ ni ______.
    a) Ọ̀rọ̀ tí a ń lo dipo ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ
    b) Ọ̀rọ̀ tí a ń lo lásán
    c) Ọ̀rọ̀ tí kò ní ìtumọ̀
    d) Ọ̀rọ̀ tí kò yẹ láti lo

  6. ______ jẹ́ àpẹẹrẹ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ.
    a) Ọ̀rọ̀
    b) Òun
    c) Ilé
    d) Fọ

  7. Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ le jẹ́ fún ènìyàn kan tàbí ______.
    a) Fún ọ̀pọ̀ ènìyàn
    b) Kìkì ẹni kan
    c) Kò ṣeé lo
    d) Ìwé

  8. “A lọ sí ọjà” nínú gbólóhùn yìí, “A” jẹ́ ______.
    a) Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ
    b) Ọ̀rọ̀ atòkun
    c) Ọ̀rọ̀ àpẹẹrẹ
    d) Ọ̀rọ̀ àpẹẹrẹ

  9. Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ máa ń ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí ______.
    a) Àwọn ohun tí kò ní orúkọ
    b) Ọ̀rọ̀ tí kò lò fún gbolóhùn
    c) Àwọn orúkọ ènìyàn, ohun, ibi
    d) Ọ̀rọ̀ tí kò wúlò

  10. “Mo gbàdúrà” nínú gbólóhùn yìí, “Mo” jẹ́ ______.
    a) Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ
    b) Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ
    c) Ọ̀rọ̀ àbùkù
    d) Ọ̀rọ̀ àpẹẹrẹ

  11. Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ le jẹ́ orúkọ ènìyàn gẹ́gẹ́ bí ______.
    a) Ade
    b) Jẹun
    c) Sùn
    d) Rìn

  12. Àwọn ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ tí a máa ń lò fún ọ̀pọ̀ ènìyàn ni ______.
    a) Mo
    b) A
    c) Emi
    d) Ìwọ

  13. “Ẹyin yí jẹun” nínú gbólóhùn yìí, “Ẹyin” jẹ́ ______.
    a) Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ
    b) Ọ̀rọ̀ àbùkù
    c) Ọ̀rọ̀ àpẹẹrẹ
    d) Ọ̀rọ̀ tí kò yẹ

  14. “Ilé wa dára” nínú gbólóhùn yìí, “Ilé” jẹ́ ______.
    a) Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ
    b) Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ
    c) Ọ̀rọ̀ àbùkù
    d) Ọ̀rọ̀ àpẹẹrẹ

  15. Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ lè ṣàpèjúwe ______.
    a) Ohun tí kò ní orúkọ
    b) Ìṣe
    c) Orúkọ ènìyàn, ibi tàbí ohun
    d) Ọ̀rọ̀ tí kò ní ìtumọ̀

Ọ̀rọ̀ Orúkọ

  1. Kí ni ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ?

    • Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ ni ọ̀rọ̀ tí a máa ń lò fún orúkọ ènìyàn, ibi, tàbí ohun.

  2. Kí ló jẹ́ apẹẹrẹ ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ?

    • Àpẹẹrẹ ni “Adé”, “Ilé”, “Bùkátà”.

  3. Kí ni ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ?

    • Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ ni àwọn ọ̀rọ̀ tí a máa ń lo dipo ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ.

  4. Àwọn àpẹẹrẹ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ wo ni ó wà?

    • “Mo”, “A”, “Òun”, “Wọ́n”.

  5. Ó ṣeé ṣàlàyé ìyàtọ̀ tó wà láàrin ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ àti ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ?

    • Ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ ni a máa ń lò fún orúkọ, bí i Adé, bígbà tó jẹ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ ni “Òun”.

  6. Kí ni iṣẹ ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ nínú gbólóhùn?

    • Ó lè ṣàpèjúwe olúwa, àbò, tàbí èyàn.

  7. Kí ni iṣẹ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ?

    • Ó máa ń rọ̀pò ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ nínú gbólóhùn.

  8. Kí ló le jé ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ?

    • Orúkọ ènìyàn, ibi, tàbí ohun.

  9. Ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ wo ni a máa ń lò fún ọ̀pọ̀ ènìyàn?

    • “A”, “Wọ́n”, “Ẹyin”.

  10. Se gbogbo ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ jẹ́ olúwa?

  • Rárá, wọ́n tún le jẹ́ àbò tàbí èyàn.
  1. Gbólóhùn wo ni ó ní ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ?
  • “Adé lọ sí ọjà.”
  1. Gbólóhùn wo ni ó ní ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ?
  • “Mo gbàdúrà.”
  1. Kí ló ṣe pàtàkì ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ?
  • Ó ṣe pàtàkì nítorí ó ṣe kókó nínú gbólóhùn.
  1. Kí ló ṣe pàtàkì ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ?
  • Ó fi mú kí àsọyé di irọrun.
  1. Báwo ni a ṣe le fi ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ àti ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ lò?
  • A le fi lò nínú gbólóhùn gẹ́gẹ́ bí olúwa, àbò tàbí èyàn.

Evaluation Questions

  1. Ṣàlàyé ìtumọ̀ ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ.
  2. Ṣàlàyé ìtumọ̀ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ.
  3. Fún ní àpẹẹrẹ ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ mẹ́ta.
  4. Fún ní àpẹẹrẹ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ mẹ́ta.
  5. Ṣàlàyé iṣẹ ọ̀rọ̀ ọ̀rùkọ.
  6. Ṣàlàyé iṣẹ ọ̀rọ̀ àròpò ọ̀rùkọ.
  7. Ṣàlàyé ìyàtọ̀ tó wà láàrin wọn.
  8. Ṣàlàyé bi a ṣe le lo àwọn ọ̀rọ̀ yìí.
  9. Ṣàlàyé ipa wọn nínú gbólóhùn.
  10. Ṣàlàyé bí wọn ṣe ṣe kókó nínú ede Yorùbá.

 

Tags: