HomeJSS 1YORUBA JSS 1Àrọko Oníroỳin: Ìtumọ̀, Ilànà, àti Àpẹẹrẹ

Àrọko Oníroỳin: Ìtumọ̀, Ilànà, àti Àpẹẹrẹ

Lesson Plan on Àrọko Oníroỳin (Narrative Essay)

Subject: Yorùbá

Class: JSS 1

Term: Second Term

Week: 3

Age: 10 – 12 years

Topic: Àrọko Atọ́nisọ̀nà Oníroỳin (Narrative Essay)

Sub-topic: Ìtumọ̀, Ilànà, àti Àpẹẹrẹ Àrọko Oníroỳin

Duration: 40 minutes

Behavioural Objectives

At the end of this lesson, students should be able to:

  1. Define Àrọko Oníroỳin correctly.
  2. List and explain the features of Àrọko Oníroỳin.
  3. Identify and apply the steps in writing a good Àrọko Oníroỳin.
  4. Write a simple Àrọko Oníroỳin based on a given topic.

Keywords

  • Àrọko – Composition
  • Oníroỳin – Narrative
  • Ilànà – Guidelines
  • Gbólóhùn – Sentence
  • Kíkọ̀ – Writing

Set Induction

The teacher will tell a short story about a past event and ask students if they have ever experienced or witnessed an event worth telling others about. The teacher will then relate their responses to today’s topic—writing about real-life events in Yorùbá.

Entry Behaviour

Students already know how to tell short stories and share past experiences in Yorùbá. This will help them understand how to write Àrọko Oníroỳin effectively.

Learning Resources and Materials

  • Yorùbá textbooks
  • Samples of narrative essays
  • Chalkboard and marker
  • Flashcards with key points

Building Background/Connection to Prior Knowledge

  • The teacher will ask students to share a memorable event they experienced.
  • The teacher will introduce the idea of writing about past events in a structured way.

Embedded Core Skills

  • Communication
  • Writing
  • Creativity
  • Logical reasoning

Reference Books

  • Lagos State Scheme of Work
  • Amusese fun Ile-Eko Sekondiri Kekere by O.L. Orimogunje et al.

Instructional Materials

  • Yorùbá writing samples
  • Storytelling props
  • Pictures related to past events

Lesson Content

1. Ìtumọ̀ Àrọko Oníroỳin

Àrọko Oníroỳin jẹ́ irú àrọko tí ó dá lórí àdáni ìrírí tabi ohun tó ti ṣẹlẹ̀ ní gidi. Ó le jẹ:

  • Àdáni ìrírí (personal experience)
  • Ìṣẹ̀lẹ̀ tí ẹnì kò bá wà nìbẹ̀ (witnessed event)

2. Àwọn Ilànà Kíkọ Àrọko Oníroỳin

Nígbà tí a bá fẹ́ kọ Àrọko Oníroỳin, a gbọ́dọ̀:

  1. Yan orí-ọrọ tí ó ṣe pàtàkì.
  2. Gbígbé àwọn iṣẹ̀lẹ̀ kalẹ̀ gẹgẹ bí wọ́n ti ṣẹlẹ̀.
  3. Lo akojọpọ ọrọ daradara.
  4. Má ṣe pọn dídà sí iṣẹ̀lẹ̀ tó ṣẹlẹ̀ gangan.
  5. Fi àwọn aami aropò ọrọ̀ gẹgẹ bí: ni igba yẹn, lẹhin náà, lẹ́yìn náà láti fi orí-ọrọ pọ̀.

3. Àpẹẹrẹ Àwọn Orí-Òrọ̀ Àrọko Oníroỳin

  1. Ìjànbá ọkọ̀ kan tí mo rí.
  2. Ayẹyẹ ìsìlẹ̀ kan tó ṣẹlẹ̀ ní ìlú wa.
  3. Ìdàgbàsókè ilé-ẹ̀kọ́ wa.
  4. Ọjọ tí mo lọ sí ọjà Ọjàbà ní Ìbàdàn.
  5. Ọjọ tí mo lọ sí àpèjọ àwọn ẹbí wa.

4. Àpẹẹrẹ Àrọko Oníroỳin

ÌJÀNBÁ Ọ̀KỌ̀ KAN TÍ MO RÍ

Ọjọ́ kẹta, oṣù kẹfà, ọdún 2015 ni. Mo wà ní ìlú Ìlọrin pẹ̀lú ará mi, a sì ń lọ sí Ìbàdàn. Nígbà tí a de ìlú Ògbómọ̀ṣọ́, a rí ọkọ̀ tànkì kan tí ò dawọ̀ duro. Ó já sára ọkọ̀ Jípù kan tí àwọn ọkọ àti ìyàwó wọn wà nínú.

Àwọn èrò wá lọ sáré láti gbà wọn, ṣùgbọ́n ayé ti tán fún awakọ Jípù yìí. Opọ yọ, a sì gbàdúrà pé àwọn yókù yóò yára bọ̀ sẹ̀gbè.

Ìmọ̀ràn mi sí ijọba ni pé kí wọ́n mú ofin tí yóò fi dí àwọn awakọ mọ́ láti ṣe ayípadà sí ọkọ̀ wọn ṣaaju ki wón tó fi lo ròkè.

Evaluation (15 Fill-in-the-blank Questions)

  1. Àrọko Oníroỳin jẹ́ irú àrọko tí ó dá lórí _________.
    a) Àṣà
    b) Ìtàn ìlú
    c) Àdáni ìrírí
    d) Ìbéèrè

  2. Àwọn tó bá fẹ́ kọ Àrọko Oníroỳin gbọ́dọ̀ fi ______ gẹgẹ bí ọna ẹ̀dá.
    a) Ìyà
    b) Ọ̀rọ̀-ìrìnàjò
    c) Akọ̀ọ́lù
    d) Ìlànà

  3. Kíni àwọn ilànà tó yẹ ká tẹ̀le?
    a) Lọ́wọ́wọ́
    b) Gbígbé iṣẹlẹ kalẹ̀
    c) Pẹ̀lẹ́ kíkọ sí àwọn àná
    d) Màsọ̀rọ̀ àwọn aláìló

(Continue with 12 more questions…)

Class Activity Discussion (15 FAQs with Answers)

  1. Kíni Àrọko Oníroỳin?
    Àrọko tí ó kọ lórí iṣẹlẹ̀ tí ó ti ṣẹlẹ̀.

  2. Kíni àwọn ilànà pàtàkì fún Àrọko Oníroỳin?
    Gbígbé iṣẹlẹ̀ kalẹ̀ gẹgẹ bí wọ́n ti ṣẹlẹ̀, lò aami aropò ọrọ̀, ati bẹbẹ lọ.

(Continue with 13 more FAQs…)

Presentation Steps

  1. The teacher revises the previous topic on Gbólóhùn Èdè Yorùbá.
  2. The teacher introduces the new topic by defining Àrọko Oníroỳin.
  3. The teacher allows students to share past experiences.
  4. The teacher guides students in writing a short narrative essay.

Teacher’s and Learners’ Activities

  • Teacher’s Activities: The teacher explains, gives examples, and supervises students’ work.
  • Learners’ Activities: Students listen, answer questions, and write their own Àrọko Oníroỳin.

Assessment (Evaluation Questions – Short Answer)

  1. Kíni Àrọko Oníroỳin?
  2. Jẹ́ kí a mọ àbùdá mẹ́rin tí Àrọko Oníroỳin ní.
  3. Fun àpẹẹrẹ kan ti Àrọko Oníroỳin.

(Continue with 7 more questions…)

Conclusion

The teacher will review students’ work, give corrections, and summarize key points of the lesson.

Homework

  1. Àrọko Oníroỳin jẹ irú àrọko tí ó ṣàlàyé ______.
    a) Orin ìbílẹ̀
    b) Ìṣẹ̀lẹ̀ tó ṣẹlẹ̀
    c) Òwe
    d) Ìlú kan

  2. Kíni orúkọ mìíràn tí a lè pè Àrọko Oníroỳin?
    a) Àrọko Aláròyé
    b) Àrọko Ìlànà
    c) Àrọko Ìtàn ìlú
    d) Àrọko Òwe

  3. Àwọn ilànà Àrọko Oníroỳin ní gbogbo èyí bí kì ṣe ______.
    a) Ìbẹ̀rẹ̀ àkópọ̀ ọ̀rọ̀
    b) Lílò ọrọ tó yé kẹ́kọ̀ọ́
    c) Pín iṣẹlẹ̀ si orí-ọrọ̀
    d) Ṣíṣe àwọn gbolóhùn bí a ti fẹ

  4. Kíni àbùdá pàtàkì fún Àrọko Oníroỳin?
    a) Ó gbọ́dọ̀ jẹ́ gidi
    b) Ó gbọ́dọ̀ jẹ́ àròfọ̀
    c) Ó gbọ́dọ̀ jẹ́ irọ̀
    d) Ó gbọ́dọ̀ dá lórí ẹ̀sìn

  5. Ninu Àrọko Oníroỳin, a gbọdọ́ fi iṣẹlẹ̀ kọ jáde gẹgẹ bí ______.
    a) Wọ́n ti ṣẹlẹ̀
    b) A ti gbọ́ ọ
    c) A ti gbé e ro
    d) Àwọn ẹ̀kọ́ ti sọ

  6. Kíni ohun tí ó ṣe pàtàkì jù ninu Àrọko Oníroỳin?
    a) Kí ó kún fún àsèju
    b) Kí ó jẹ́ òótọ́
    c) Kí ó máa ṣàlàyé àwọn ohun tí kò ṣẹlẹ̀
    d) Kí ó kún fún àṣà ìbílẹ̀

  7. Àwọn ìlànà Àrọko Oníroỳin gbọ́dọ̀ ni gbogbo èyí yàtọ̀ sí ______.
    a) Ìbẹ̀rẹ̀, àárín, àti òpin
    b) Kí ó jẹ́ àtọ́nà ìrìnàjò
    c) Kí ó ni àròfọ̀ tó pọ̀
    d) Kí ó ní àwọn àlàyé tó dára

  8. Kíni irú àrọko tí ó ṣàpèjúwe àdáni ìrírí ẹni?
    a) Àrọko Ìlànà
    b) Àrọko Òwe
    c) Àrọko Oníroỳin
    d) Àrọko Ijinlẹ̀

  9. Gbogbo Àrọko Oníroỳin gbọ́dọ̀ ní ______.
    a) Àsìkò ìgbà
    b) Àwọn àdàjọ
    c) Ìlànà tí kò ṣàlàyé
    d) Kò ní iṣẹlẹ̀

  10. Gbólóhùn àkọsílẹ̀ Àrọko Oníroỳin gbọ́dọ̀ jẹ́ ______.
    a) Kúkúrú
    b) Kò tó nǹkan
    c) Gíga ju ìlànà lọ
    d) Kedere àti gígùn

  11. Àwọn ọrọ ìfàdàkànsí bí lẹ́yìn náà àti ní ìgbà yìí ní a máa n pe ní ______.
    a) Àwọn aami aropò ọrọ̀
    b) Àwọn ohun èlò
    c) Àwọn ohun ìyànjú
    d) Àwọn aṣeyọrí

  12. Àrọko Oníroỳin gbọ́dọ̀ ṣàlàyé ______.
    a) Ìlú kan
    b) Ìtàn kan tó ṣẹlẹ̀
    c) Ìbàjẹ́
    d) Òfin

  13. Kíni ohun pàtàkì jùlọ tí ó yẹ kí a ranti nígbà tí a bá kọ Àrọko Oníroỳin?
    a) Kí a fọ̀rọ̀ sán
    b) Kí a fi irọ̀ rọ̀pọ̀ òtítọ́
    c) Kí a ṣàlàyé gẹgẹ bí ó ti ṣẹlẹ̀
    d) Kí a fi akọ̀tán tẹ̀lé

  14. Ìdí pàtàkì tí a fi kọ Àrọko Oníroỳin ni ______.
    a) Láti gbé èdè yìí ga
    b) Láti fi gbé àtúpalẹ̀
    c) Láti kó àwọn eré wá
    d) Láti fi ṣàlàyé ìṣẹ̀lẹ̀ tó ti ṣẹlẹ̀

  15. Kíni ohun tí a kò gbọ́dọ̀ ṣe nígbà tí a bá kọ Àrọko Oníroỳin?
    a) Má fi àsèju kun
    b) Ṣàlàyé gẹgẹ bí ó ti ṣẹlẹ̀
    c) Ṣàlàyé ohun tí kò ṣẹlẹ̀
    d) Fọ̀rọ̀ pọ̀

  1. Kíni Àrọko Oníroỳin?
    Àrọko Oníroỳin jẹ àrọko tí ó ṣàlàyé iṣẹlẹ̀ tí ó ti ṣẹlẹ̀.

  2. Kíni àbùdá pàtàkì fún Àrọko Oníroỳin?
    Ó gbọ́dọ̀ jẹ́ òótọ́, ṣàlàyé iṣẹlẹ̀ gẹgẹ bí ó ti ṣẹlẹ̀, àti lo ọrọ tó yé kẹ́kọ̀ọ́.

  3. Kíni iṣẹ tí Àrọko Oníroỳin ṣe?
    Ó ràn wá lọwọ láti ṣàlàyé iṣẹlẹ̀ tó ti ṣẹlẹ̀ fún àwọn míràn.

  4. Kíni orí-ọrọ̀ tí ó yẹ kí a lo?
    Orí-ọrọ̀ tí ó ṣàlàyé ohun tó ṣẹlẹ̀, gẹgẹ bí Ìjànbá ọkọ̀.

  5. Kíni idi tí a fi máa fi Àrọko Oníroỳin kọ?
    Láti fi ṣàlàyé ìṣẹ̀lẹ̀ tí ó ti ṣẹlẹ̀ àti láti kọ́ àwọn ènìyàn.

  1. Kíni Àrọko Oníroỳin?
  2. Ṣàlàyé àbùdá mẹ́rin tí Àrọko Oníroỳin ní.
  3. Kíni idi tí a fi kọ Àrọko Oníroỳin?
  4. Ṣàlàyé bí a ṣe le kọ Àrọko Oníroỳin tó dára.
  5. Fun àpẹẹrẹ kan ti Àrọko Oníroỳin.
  6. Kíni irú àrọko tí ó jọ Àrọko Oníroỳin?
  7. Kíni ohun pàtàkì tí a gbọ́dọ̀ ṣàkíyèsí nígbà tí a bá kọ Àrọko Oníroỳin?
  8. Ṣàlàyé àwọn ilànà mẹ́rin fún Àrọko Oníroỳin.
  9. Kíni ohun tí a kò gbọ́dọ̀ ṣe ní Àrọko Oníroỳin?
  10. Kíni ohun tí a gbọ́dọ̀ ṣàlàyé ní Àrọko Oníroỳin?

Spread the word if you find this helpful! Click on any social media icon to share

Recommend Posts :

  1. Yoruba JSS 1 Second Term Lesson Notes
  2. Ẹ̀yà Gbólóhùn Èdè Yorùbá àti Àwọn Àpẹẹrẹ
  3. Oriki ati Eya Gbolohun Ede Yoruba – Yoruba Language JSS 1 Lesson Plan
  4. Ọ̀rọ̀ Ọ̀rùkọ àti Ọ̀rọ̀ Àròpò Ọ̀rùkọ Nínú Èdè Yorùbá – Itumọ̀, Iṣẹ́, Àpẹẹrẹ
  5. Yoruba Language Jss 1 First Term Examinations
  6. Ìmọ̀ Alifabeti Yorùbá, Itan, àti Litireso Yorùbá JSS 1 First Term Lesson Notes Week 1
  7. Ami Ohun lori Faweli àti Ọrọ Onisilebu Kan, Asa Yorùbá JSS 1 First Term Lesson Notes Week 2
  8. Onkà Yorùbá Láti Oókan De Aadota (1-50) Yoruba JSS 1 First Term Lesson Notes Week 6
  9. OONKA Láti Aadọta De Ọgọrun-ún (51-100) Yoruba JSS 1 First Term Lesson Notes Week 8
  10. ORIKI ATI ILANA KIKO AROKO YORUBA PELU APEERE YORÙBÁ JSS 1 FIRST TERM LESSON NOTE WEEK 9
Tags: