ORIKI ATI ILANA KIKO AROKO YORUBA PELU APEERE YORÙBÁ JSS 1 FIRST TERM LESSON NOTE WEEK 9

Yorùbá JSS 1 First Term Lesson Notes Week 9


EKA ISE: EDE

AKOLE ISE: ORIKI ATI ILANA KIKO AROKO YORUBA PELU APEERE


ILANA FUN KIKO AROKO

  1. Yiyan Ori-oro: Yan akọle pataki ti aroko rẹ yoo tẹle.
  2. Sise Ilapa Ero: Ronu jinlẹ ki o si ṣeto ero rẹ ni kọọkan ipin ti aroko rẹ.
  3. Kiko Aroko:
    • Aroko yẹ ki o jẹ kedere ati ṣoki.
    • Lo awọn koko pataki ninu aroko rẹ.
    • Ṣe ipari ti o mu gbogbo ero rẹ pọ.
  4. Ojulowo Ede: Lo ede Yoruba to peye ati ṣafikun afiwe ti o yẹ.

ORISI AROKO

  1. Aroko Atonisona Alepejuwe: Aroko ti o n ṣapejuwe ohun kan tabi iṣẹlẹ.
  2. Aroko Asariyanjiyan: Aroko ti o n ṣakoso tabi ṣe idanwo ọrọ kan.
  3. Aroko Atonisona Oniroyin: Aroko ti o n sọ itan tabi awọn iroyin.
  4. Aroko Onileta: Aroko ti o n ṣe akojọpọ ati ọrọ pẹlu ọna ayaworan.
  5. Aroko Ajemo: Aroko ti o n fi ojuṣe tabi awọn ohun pataki han.

EKA ISE: ASA

AKOLE ISE: ISOMOLORUKO II – AWON ORISIRISI ORUKO ABISO AMUTORUNWA ABBL

  1. Oruko Abiso: Oruko ti a fun omo ni ibamu pẹlu ipo ebi nigba ti a bi.
    • Apeere:
      • Fijabi: Omo ti a bi nigba ija ninu ebi.
      • Abosede: Omo ti a bi ni ọjọ Sẹsẹ.
  2. Oruko Amutorunwa: Oruko ti a fun omo da lori ipo ti o wa nigba ti a bi.
    • Apeere:
      • Taiwo: Omo ti o kọkọ jade nigba ti a bi ibeji.
      • Kehinde: Omo ti o kehin nigba ti a bi ibeji.
  3. Oruko Oriki: Oruko iwuri ti a n fi fun omo tuntun.
    • Apeere:
      • Adeola: Ado ati owo.
      • Ayinde: Eni ti a n yìn.
  4. Oruko Abiku: Oruko ti a fun omo ti o n ku ni igba mejeji.
    • Apeere:
      • Kosoko: Omo ti o n ku ni igba mejeji.
  5. Oruko Inagije: Oruko ti a fi n pe eniyan ti o ni iwa rere.
    • Apeere:
      • Ibadiaran: Eni ti o ni iwa rere.
  6. Oruko Idile: Oruko ti o ni ibatan si ipo idile tabi iṣẹ abinibi.
    • Apeere:
      • Idile Oloye: Oyebode.
      • Idile Oba: Adeniyi.

EKA ISE: LITIRESO

AKOLE ISE: AWON LITIRESO APILEKO ERE-ONITAN

Litireso Apileko Ere-Onitan: Iwe ere ti onkowe kọ lati sọ itan tabi iṣẹlẹ kan.

Awọn Ohun ti Onkowe Litireso Ere-Onitan Gbodo Fi Sokan:

  1. Igbesi-aye Onkowe: Mọ nipa igbesi-aye onkowe.
  2. Itan Inu Iwe: Mọ itan inu iwe naa.
  3. Awon Eda Itan: Mọ awọn ẹda itan inu iwe.
  4. Ibudo Itan: Mọ ibi itan naa ti waye.
  5. Koko Oro-Onkawe: Mọ ohun ti itan naa da lori.
  6. Asa Yoruba: Mọ asa Yoruba ti o yẹ.
  7. Ihuwasi Eda Itan: Mọ ihuwasi awọn ẹda itan.

Igbelewon

  1. Kini aroko?
  2. Ko ilana kiko aroko.
  3. Daruko orisi aroko marun-un.
  4. Fun asa isomoloruko ni oriki.
  5. Ko orisi oruko jije ni ile Yoruba marun-un ki o si salaye pelu apeere.
  6. Kini litireso apileko ere-onitan?
  7. Ko awon ohun ti onkowe litireso ere-onitan gbodo fi sokan.

Ise Asetilewa: Ise sise inu Yoruba Akayege JSSone


4o mini

 

 

OSE KESA-AN

EKA ISE: EDE

AKOLE ISE: ORIKI ATI ILANA KIKO AROKO YORUBA PELU APEERE.

Aroko je ohun ti a ro ti a si se akosile re lori pepa

ILANA FUN KIKO AROKO

  1. yiyan Ori-oro: A ni lati fa ila teere si abe ori-oro ti a n ko aroko le lori
  2. sise ilapa ero: A ni lati ronu jinle ki a si to ero okan wa ni okookan ninu ipinro kookan ki o le ye onkawe
  • Kiko Aroko:-
  • Alaroko gbodo ronu ohun ti o ye ki o je ifaara, ko gbodo gun ju
  • Aarin aroko ni a o ti lo awon ojulowo koko oro bi a se lo won ninu ilapa ero. sipeli akoto ode-oni ni ki a fi ko aroko yii
  • Ikadii:- eyi ni ipari aroko
  1. Ojulowo ede se pataki ninu aroko bii, Afiwe, akanlo ede abbl , ni akekoo gbodo se amulo.

 

ORISI AROKO

  1. Aroko atonisona alepejuwe
  2. Aroko asariyanjiyan
  • Aroko atonisona oniroyin
  1. Aroko onileta
  2. Aroko ajemo – isipaya abbl

 

EKA ISE: ASA

AKOLE ISE: ISOMOLORUKO II – AWON ORISIRISI ORUKO ABISO AMUTORUNWA ABBL.

Gege bi owe Yoruba ti o wipe “ile la n wo, ki ato so omo loruko” A kii dede fun omo ni oruko ni ile Yoruba, ki won to fun omo loruko, won a se akiyesi iru ipo ti omo wa nigba ti iya re bii tabi ipo ti ebi wa tabi ojo ati asiko ti a bi omo naa.

A pin oruko jije ni ile Yoruba si isori isori. Awon ni wonyi

  1. Oruko Abiso
  2. Oruko Amutorunwa
  • Oruko Oriki
  1. Oruko Abiku
  2. Oruko Inagije
  3. Oruko Idile

 

Oruko Abiso: Eyi ni oruko ti a fun omo ni ibamu pelu iru ipo ti ebi baba tabi iya omo naa wa nigba ti abi

Apeere ati itumo

  1. Fijabi- omo ti a bi ni asiko ti ija wa ninu ebi
  2. Kuponiyi – omo ti a bi leyin iku alafokantan tabi akikanju
  3. Abosede – omo ti a bi lojo ose
  4. Odunjo – omo ti a bi lasiko odun ifa tabi odun miiran abbl

Oruko amutorunwa:- Eyi ni oruko ti a fun omo gege bi ipo ti omo wa nigba ti iya re bi. Apeere,

  1. Taiwo: Omo ti o koko jade nigba ti a bi ibeji
  2. Kehinde: omo ti o keyinde nigba ti a bi ibejiIdowu: omo ti a bi tele ibeji
  3. Alaba: omo ti a bi tele idowu
  4. Idogbe: omo ti a bi tele alaba
  5. idoha: omo ti a bi tele idogbe
  6. Olugbodi: omo ti a bi ti oni ika owo tabi ika ese mefa
  7. Ilori: omo ti a bi nigba ti iya re ko se nnkan osun
  8. Omope: omo ti o lo ju osu mesan-an lo ninu iya re ki a to bi.

Oruko oriki: Eyi ni oruko iwuri ti awon Yoruba n fun omo tuntun. Won n lo o lati fi ki ni tabi gbori yin fun eniyan. Apeere,

Adeola, Abefe, Aduke, Adufe, Amoke, Asake, Ayinde, Ariike, Akanni abbl

 

Oruko Abiku: Eyi ni oruko ti a fun omo ti o je pe bi a se nbi ni o n ku,  nigba ti a ba tun bi won pada ti won a tun pada ku. Apeere

Kosoko, kukoyi, durojaye, oruko tan duroriike, bamijokoo, abii na, omotunde, aja, durosimi, kokumo malomo abbl.

 

Oruko inajije: eyi ni oruko apeje ti ore tabi ebi fi n pe eniyan. O je oruko gbajumo. Apeere,

Ibadiaran, Idileke, Owonifaari, olowojebutu, epolanta, Aponbepore, Awelewa, Ekufunjowo, Eyinmenugun, Dudummadan abbl.

oruko idile: Opo idile ni o maa n fun awon omo ni oruko ni ibamu pelu ipo idile tabi ibamu pelu orisa, ise abinibi ti idile naa n se. apeere,

Idile oloye: Oyebele, Oyediran, Oyewole, Oyekanmi

Idile Oba: Adeooti, Adekanmibi, Adeniyi, Adesola

Idile ola: Oladoye, Oladapo, Olayeni, Olajide

Idile Olorisa: Orisatele, Orisaseye, Orisagbemi, Aborisade

Idile Alawo/Onifa: Faleti, Fabunmi, Fafuke, Fagbohun.

Idile Eleeyin: Olojede, Ojewole, Eeyinjobi

Idile Ede: Oderinde, Odewole, Odeyemi abbl.

 

EKA ISE: LITIRESO

AKOLE ISE: AWON LITIRESO APILEKO ERE-ONITAN

Litireso apileko ere-onitan ni iwe ere atinude ti onkowe ko lati so ohun ti o sele ninu itan tabi ti o sele loju aye.

Apeere iwe ere-onitan ni “Efusetan Aniwura ti Akinwumi Isola ko

 

Onkawe ere-onitan gbode mo awon koko wonyi,

  1. O gbodo mo nipa igbesi-aye onkowe
  2. O gbodo mo itan inu iwe naa
  3. O gbodo mo awon eda itan inu iwe naa
  4. O gbodo mo ibudo itan – adugbo tabi ilu ti ere naa ti waye
  5. Onkawe gbodo maa fi oye ba awon isele inu ere-onitan naa lo ni sise-n-tele.
  6. Koko oro-onkawe gbodo mo ohun ti itan naa dale lori , ki o si le toko si ete ti won ri ko.
  7. O gbo mo asa Yoruba ti o suyo
  8. O gbodo mo nipa ihuwasi eda itan
  9. Akekoo gbedo sakiyesi ohun ti o gbadun ninu ere-onitan naa.

Igbelewon:

  • Kin ni aroko?
  • Ko ilana kiko aroko
  • Daruko orisi aroko marunun
  • Fun asa isomoloruko ni oriki
  • Ko orisi oruko jije ni ile Yoruba marun un ki o si salaye pelu apeere
  • Kini litireso apileko ere onitan?
  • Ko awon ohun ti onkawelitireso ere onitan gbodo fi sokan

Ise asetilewa: Ise sise inu Yoruba Akayege JSSone